De effecten van jeugdtrauma

Hoewel kinderen veerkrachtig zijn, zijn ze niet van steen gemaakt.

Jeugdtrauma is een gebeurtenis die een kind meemaakt en die angst oproept en vaak gewelddadig, gevaarlijk of levensbedreigend is, ook wel ongunstige jeugdervaringen genoemd. Er zijn er veel verschillende ervaringen die tot trauma kunnen leiden. Helaas komt het maar al te vaak voor. Naar schatting 46% van de kinderen ervaart op een bepaald moment in hun jonge leven een trauma.

Hoewel kinderen veerkrachtig zijn, zijn ze niet van steen. Volwassenen zeggen vaak dingen als: "Ze waren zo jong toen dat gebeurde, ze zullen het zich niet eens herinneren als volwassene." Het is echter belangrijk om te erkennen dat jeugdtrauma een levenslang effect kan hebben. Naarmate de hersenen van kinderen zich ontwikkelen, leren ze door hun ervaringen hoe veilig of onveilig de wereld is. Een kind moet een manier ontwikkelen om zichzelf te beschermen tegen wat het onveilig acht; de manieren waarop een kind zichzelf beschermt, vormen zijn volwassen persoonlijkheid. Daarom is het belangrijk om te herkennen wanneer een kind professionele hulp nodig heeft om met zijn trauma om te gaan. Vroege interventie kan ook de aanhoudende effecten van het trauma tot in de volwassenheid voorkomen.

Wat wordt beschouwd als een jeugdtrauma?

Lichamelijk of seksueel misbruik kan een bijvoorbeeld zijn van een traumatische gebeurtenis. Eenmalige gebeurtenissen zoals een auto-ongeluk, natuurramp (zoals een orkaan), het verlies van een dierbare of een groot medisch incident kunnen ook een psychologische tol eisen van kinderen. Voortdurende stress, zoals het leven in een gevaarlijke buurt of het doelwit zijn van pesten, kan ook traumatisch zijn voor een kind, zelfs als het voor een volwassene alleen maar als het dagelijks leven voelt.

Jeugdtrauma hoeft niet eens ervaringen te omvatten die direct bij het kind voorkomen. Kijken naar een geliefde die een groot gezondheidsprobleem doormaakt, kan bijvoorbeeld extreem traumatisch zijn voor kinderen. Gewelddadige media kunnen dit effect ook hebben.

Alleen omdat een ervaring verontrustend is, maakt het nog niet traumatisch. Echtscheiding van de ouders zal bijvoorbeeld waarschijnlijk gevolgen hebben voor een kind, maar het is niet per se traumatiserend.

Jeugdtrauma en PTSS

Maar liefst 15% van de meisjes en 6% van de jongens ontwikkelt een posttraumatische stressstoornis (PTSS) na een traumatische gebeurtenis. Kinderen met PTSS kunnen het trauma in hun hoofd keer op keer opnieuw ervaren. Ze kunnen ook alles vermijden dat hen aan het trauma herinnert of het trauma in hun spel naspelen.

Soms denken kinderen dat ze waarschuwingssignalen hebben gemist die de traumatische gebeurtenis voorspellen. In een poging om toekomstige trauma's te voorkomen, worden ze enorm waakzaam bij het zoeken naar tekenen dat er weer iets ergs gaat gebeuren.

Kinderen met PTSS kunnen ook:

• Zich jonger gedragen dan ze zijn (bijvoorbeeld door op hun duim te zuigen)

• Problemen ervaren met scherpstellen

• Zich depressief of angstig voelen

• Het moeilijk vinden om aanhankelijk te zijn met anderen

• Verhoogde woede en agressie ondervinden

• Problemen hebben op school

• Moeite hebben met slapen

• Interesse verliezen in activiteiten die ze ooit leuk vonden

• Het contact kwijtraken met de realiteit

• Afstandelijk, gevoelloos lijken of niet reageren

• Zich zorgen maken over jong sterven

Zelfs kinderen die geen PTSS ontwikkelen, kunnen na een traumatische ervaring nog steeds emotionele en gedragsproblemen vertonen. Hier zijn enkele dingen om op te letten tijdens de weken en maanden na een verontrustende gebeurtenis:

• Woede problemen

• Aandachtsproblemen

• Veranderingen in eetlust

• Ontwikkeling van nieuwe angsten

• Verhoogde zorgen over dood of veiligheid

• Prikkelbaarheid

• Verlies van interesse in normale activiteiten

• Problemen met slapen

• Droefheid

• Weigering om naar school te gaan

• Somatische klachten zoals hoofdpijn en buikpijn

Welke invloed heeft jeugdtrauma op je als kind en als volwassene?

Traumatische gebeurtenissen kunnen van invloed zijn op hoe de hersenen van een kind zich ontwikkelen, wat levenslange gevolgen voor hen kan hebben op fysiek, mentaal en sociaal gebied.

Fysieke gezondheidseffecten

Wanneer een kind een traumatische gebeurtenis meemaakt, kan dit zijn fysieke ontwikkeling aantasten. De stress kan de ontwikkeling van hun immuunsysteem en centrale zenuwstelsel belemmeren, waardoor het moeilijker wordt om hun volledige potentieel te bereiken.

Hoe meer negatieve ervaringen een kind heeft, hoe groter het risico op chronische ziekten later in het leven.

In het bijzonder merkt het op dat blootstelling aan herhaald trauma het risico van een kind op het ontwikkelen van het volgende verhoogt:

• Astma

• Coronaire hartziekten

• Suikerziekte

• Beroerte

Blootstelling aan ongunstige ervaringen als kind verhogen het risico op het ontwikkelen van verschillende aandoeningen, zoals auto-immuunziekten, longaandoeningen, hart- en vaatziekten en kanker, op volwassen leeftijd, evenals toenemende pijnniveaus.

Gevolgen voor de geestelijke gezondheid

Jeugdtrauma kan ook een impact hebben op de geestelijke gezondheid. Psychologische effecten van traumatische ervaringen kunnen zijn:

• Problemen met woedebeheersing

• Depressie

• Emotioneel leed

• Hoge niveaus van stress

• Posttraumatische stressstoornis (PTSS)

• Psychotische stoornissen

Kinderen die worden blootgesteld aan complexe trauma's kunnen zich dissociëren. Dit houdt in dat ze zich mentaal afscheiden van de ervaring. Ze kunnen zich voorstellen dat ze zich buiten hun lichaam bevinden en het ergens anders bekijken, of ze kunnen de herinnering aan de ervaring verliezen, wat resulteert in hiaten in het geheugen.

De voorkomendheid van zelfmoordpogingen zijn significant hoger bij volwassenen die als kind trauma's hebben meegemaakt zoals fysiek misbruik, seksueel misbruik en huiselijk geweld door ouders.

Gevolgen voor relaties

De relatie van een kind met zijn verzorgers - of het nu ouders, grootouders of andere familiale of niet-familiale volwassenen zijn - is van vitaal belang voor de emotionele en fysieke gezondheid. De gehechtheid van kinderen aan hun verzorgers kan hen helpen anderen te vertrouwen, emoties te beheersen en positief om te gaan met de wereld om hen heen.

Wanneer een kind een trauma ervaart dat hen leert dat ze die verzorger niet kunnen vertrouwen of erop kunnen vertrouwen, zullen ze waarschijnlijk geloven dat de wereld om hen heen een enge plek is en dat mensen gevaarlijk zijn. Deze les maakt het ongelooflijk moeilijk om relaties aan te gaan tijdens hun kindertijd en volwassenheid.

Kinderen die een trauma meemaken, zullen waarschijnlijk ook worstelen met romantische relaties op volwassen leeftijd. Uit een onderzoek uit 2017 in het Journal of Family Psychology bleek dat echtgenoten met een geschiedenis van kindermishandeling de neiging hebben om minder bevredigende huwelijken te hebben, zelfs als ze zich nog in de pasgetrouwde fase bevinden. Men merkte op dat de blijvende effecten van trauma vaak afhangen van de aard en ernst van de gebeurtenis. In sommige gevallen kan het leiden tot gevoelens van angst of vermijding om ermee om te gaan, die sommige partners frustrerend of verwarrend kunnen vinden.

Herhaalde ervaringen van trauma in de kindertijd kunnen mensen het gevoel geven dat ze niet in staat zijn om gezonde en verzorgende relaties te hebben.

Enkele veelvoorkomende relatieproblemen die kunnen voortkomen uit een dergelijk trauma zijn:

• Moeite met vertrouwen

• Fysiek en verbaal afstandelijk zijn

• Verdedigingsdrang

• Moeite met kwetsbaar zijn

• Moeite om hun partner het voordeel van de twijfel te geven

• Moeite met communicatieve vaardigheden

• Moeite om hun partner als hun bondgenoot te zien

Andere effecten

Soms gaat de impact van jeugdtrauma's verder dan fysieke of mentale gezondheid en relaties.

Bijkomende effecten die vaak gepaard gaan met criminele feiten kunnen zijn:

• Intensere reacties hebben, agressief gedrag

• Risicovol gedrag vertonen (zoals rijden met hoge snelheden of dronkenschap)

• Onvermogen om vooruit te plannen of zich voor te bereiden op de toekomst

• Verhoogd risico op zelfbeschadiging

• Gebrek aan impulscontrole

• Laag zelfbeeld

• Problemen met oplossen of redeneren

  
  

Kinderen die traumatische gebeurtenissen meemaken, kunnen ook een verminderd vermogen hebben om later in hun leven hun eigen kinderen op te voeden.

Hoe kinderen te helpen die een trauma hebben meegemaakt

Sociale steun kan de sleutel zijn tot het verminderen van de impact die trauma op een kind heeft, zelfs als het gaat om het verminderen van het risico op zelfmoordgedachten. Hier zijn enkele manieren om een kind te ondersteunen na een verontrustende gebeurtenis:

• Moedig het kind aan om over zijn gevoelens te praten en zijn emoties te valideren.

• Zorg ervoor dat ze begrijpen dat ze geen schuld hebben.

• Beantwoord hun vragen eerlijk.

• Stel het kind gerust dat je er alles aan zult doen om het veilig te houden.

• Houd je zoveel mogelijk aan een dagelijkse routine.

• Wees geduldig terwijl elk kind in zijn eigen tempo herstelt.

Afhankelijk van de leeftijd en behoeften van het kind, kunnen ze worden doorverwezen voor diensten zoals cognitieve gedragstherapie, speltherapie of gezinstherapie.

Hoe laat je je eigen jeugdtrauma los?

Als je als kind een trauma hebt meegemaakt en nog wat moet genezen, zijn er verschillende acties die je kunt ondernemen om je te helpen er beter mee om te gaan. Onder hen zijn:

• Tijd doorbrengen met mensen in je leven die je steunen

• Een consistent eet- en slaapschema aanhouden

• Lichamelijk actief worden

• Alcohol en drugs vermijden

Richt je op het ontwikkelen van voorspelbare, verzorgende en veilige omgevingen. De beste manier om trauma tegen te gaan, is het opbouwen van een intern gevoel van veiligheid.

Praten met een professional in de geestelijke gezondheidszorg kan je ook helpen om te beginnen met genezen. Misschien heb je nood aan een luisterend oor? huisvandeMens is een organisatie zonder vooroordeel waar jongeren en volwassenen vanaf 16 jaar terechtkunnen voor individuele gesprekken. In sommige huizen zijn er ook praatgroepen waar je kan bij aansluiten als er behoefte is om met lotgenoten in contact te komen.

Maak een afspraak voor een gesprek